iamtrang.com

กวีที่ปรากฏชื่อเสียงคนแรกของเมืองตรังคือพระยาตรัง หรือพระภักดีบริรักษณ์ อดีตเจ้าเมืองตรัง กวีเอกผู้หนึ่งแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น มีงานวรรณกรรมสำคัญได้แก่ โคลงนิราศตามเสด็จลำน้ำน้อย โคลงนิราศถลาง หรือที่เรียกอีกชื่อหนึ่งว่านิราศพระยาตรัง โคลงดั้นเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย และเพลงยาวนิราศว่าด้วยครั้งไปวางตราเป็นเจ้าเมืองตรัง เรื่องหลังสุดนี้ปัจจุบันไม่อาจหาต้นฉบับได้

บทลิเกป่า ลิเกป่า เป็นการละเล่นพื้นเมืองที่นิยมแพร่หลายในหมู่คนไทยฝั่งตะวันตก โดยเฉพาะจังหวัดตรัง กระบี่ และพังงา การละเล่นเช่นนี้มีมานานเท่าใดไม่ปรากฏ ส่วนใหญ่เชื่อว่าเริ่มมีขึ้นในจังหวัดตรัง

การละเล่นชนิดนี้มีลักษณะเป็นเพลงปฏิพากย์คือผู้เล่นต้องร้องกลอนโต้ตอบเพื่อเกี้ยวพาราสีกันระหว่างหญิงชายส่วนใหญ่เป็นกลอนที่ผูกขึ้นสดๆ โดยมีฉันทลักษณ์ที่ค่อนข้างแน่นอน ตัวอย่างบทชาย บุหงาตันหยง หยงไหรละน้องยังดอกสาวเหล้า แต่งงานกับบังตะน้องสาว ลูกออกมาขาวแล้วน่าชม ถ้าได้ลูกหญิง อิจับแขวนปิ้งให้เรียนดัดผม ลูกออกมาขาวแล้วน่าชม ดัดผมน้องหนอรำหล้อแหง็ง

คนไทยนิยมใช้ภาษาที่มีคำคล้องจองกันมาตั้งแต่สมัยโบราณ จะเห็นว่าเรามีสำนวนคล้องจองใช้กันมากมาย เช่น ในน้ำมีปลา ในนามีข้าว รักยาวบั่น รักสั้นให้ต่อ เป็นต้น ในจังหวัดตรังมีถ้อยคำคล้องจอง คำร้องเล่นมากมาย ซึ่งเป็นข้อมูลมุขปาฐะเสียเป็นส่วนใหญ่ และวัยที่ใช้กันมากคือวัยเด็ก เพราะเด็กๆ จะรวมกลุ่มทำกิจกรรมและละเล่นต่างๆ อยู่เสมอ จนทำให้คุ้นหูกับถ้อยคำคล้องจองไปโดยปริยาย เช่น เล่น ฉับโหยง หรือ ขวิดโหยง ก็จะมีบทร้องประกอบว่า “ฉับโหยง โยงไม้เกรียบ ผัวเล่นเกรียบ

กลับนาท่ามตามเดิม : หมดเนื้อหมดตัว นาท่าม เป็นชื่อตำบล ในอำเภอเมืองตรัง คือตำบลนาท่ามเหนือ และตำบลนาท่ามใต้

ความหมายของคำว่า ตรัง มีผู้พยายามหาข้อสันนิษฐานจากเหตุผลต่างๆ ประกอบเพื่ออธิบายความหมายและที่มาของคำว่า ตรัง ไว้หลายแนวความคิด แต่ในที่นี้ยกมาเฉพาะที่เป็นความหมายของำว่า ตรัง ที่ตรวจสอบจากเอกสารแล้วว่ามีแหล่งที่มาชัดเจนสามารถนำมาใช้เป็นข้อมูลเบื้องต้นเพื่อเป็นหลักในการสันนิษฐานต่อไปได้ ดังนี้

 ภาษา  ในการศึกษาทางด้านภาษาศาสตร์ ภาษาถิ่นตรังจัดอยู่ในกลุ่มภาษาภาคใต้ตอนกลางและเขตพื้นที่ฝั่งทะเลตะวันออก ร่วมกับภาษากระบี่ พัทลุง นครศรีธรรมราช และสงขลาบางอำเภอ (ระโนด สทิงพระ กระแสสินธุ์)  ภาษาถิ่นตรังมีลักษณะสำคัญเช่นเดียวกับภาษาถิ่นใต้โดยทั่วไป กล่าวคือ มีสำเนียงพูดห้าวและห้วน ขาดหางเสียง

กันหม้อ ติหมา งานจักสานก้านจาก ย่านซื่อ ตำบลแม่น้ำตรัง มีพื้นที่ราบเกิดจากดินตหนึ่งของอำเภอกันตัง จังหวัดตรัง เป็นชุมชนริมฝั่งแม่น้ำตรัง มีพื้นที่ราบเกิดจากดินตะกอนที่แม่น้ำตรังพัดพามาทับถมเพราะอยู่ใกล้ปากน้ำ ประกอบกับอิทธิพลของน้ำทะเลแทรกตัวตามลำคลองเข้ามาถึงชุมชนย่านซื่อ น้ำในบริเวณนี้จึงเป็นน้ำกร่อย ทำให้ต้นจากเจริญเติบโตได้ดี กลายเป็นพืชเศรษฐกิจทำรายด้หลักให้แก่ชาวบ้าน

จักสานเตยปาหนัน เมื่อครั้งอดีต ชุมชนมุสลิมตลอดชายฝั่งทะเลอันดามันแทบทุกครัวเรือน มีการนำเตยปาหนันหรือเตยทะเลซึ่งเป็นพืชใบยาวสีเขียว ริมขอบใบมีหนามขึ้นแซมปะปนกับไม้ชายทะเลอื่นๆ มาสาน กระเชอ จง (กระบุงเล็ก) เสื่อ หมุก (สมุก) ใส่ยาเส้น ฯลฯ

ช่างแต่งลายกระหนกโลงศพเมืองตรัง ในอดีตหากบ้านมีผู้เสียชีวิตลง การจัดการพิธีงานศพนับเป็นเรื่องใหญ่ ต้องจัดให้สมกียรติแก่ผู้ล่วงลับ และเพื่อศักดิ์ศรีของเจ้าภาพรวมทั้งคณะญาติพี่น้อง การตกแต่งโลงศพให้สวยสดงดงามและวิจิตรตระการตา เป็นสิ่งหนึ่งที่จะต้องให้ความสำคัญลำดับต้นๆ

ผ้าทอนาหมื่นศรี นาหมื่นศรี แถบถิ่นชุมชนเกษตรกรรม สมัยโบราณมีการทอผ้าใช้เองด้วยกี่พื้นบ้านที่เรียกว่าหูกแทบทุกครัวเรือน ในยุคแรกเริ่ม ผ้าทอนาหมื่นศรีใช้วัสดุที่หาได้ในท้องถิ่นมาทอเป็นผืนผ้า เช่น ฝ้าย ที่ปั่นกันเอง แต่ส่วนใหญ่ใช้ด้ายดิบที่ซื้อมาจากตลาด เมื่อเกิดสงครามโลกครั้งที่สอง การทอผ้าต้องหยุดชะงักลงเพราะเส้นด้ายขาดตลาด การจะปลูกฝ้ายปั่นฝ้ายเองก็ไม่ใคร่จะมีใครทำกันนัก หลังจากนั้นชาวบ้านหันไปนิยมผ้าที่ผลิตจากโรงง่นอุตสาหกรรม จากผ้าผืนเป็นเสื้อผ้าสำเร็จรูปมีแบบ มีแบบแปลกใหม่ให้เลือกมากมาย ราคาก็ไม่สูงมาก

พร้านาป้อ บ้านนาป้อ ชุมชนเกษตรกรรมรอบนอกของตัวเมืองตรังหมู่บ้านคนไทยมุสลิม ผู้คนส่วนใหญ่ยังทำนา ทำสวน และรับจ้างทั่วไป พร้านาป้อ เป็นผลิตและมรดกทางวัฒนธรรมของผมู่บ้าน ที่สั่งสมภูมิปัญญาและประสบการณ์มาตั้งครั้งบรรพชนสืบทอดมาจนถึงลูกหลานรุ่นปัจจุบัน ช่างตีพร้าแห่งบ้านนาป้อแทบทุกคนกล่าวว่า ตั้งแต่เกิดจำความได้ก็เห็นเขาตีพร้ากันแล้ว

พระพุทธสิหิงค์เมืองตรัง พระพุทธสิหิงค์ในเมืองไทยถือเป็นพระพุทธรูปสำคัญคู่บ้านคู่เมือง มีอยู่เพียงไม่กี่แห่ง เช่น กรุงเทพฯ เชียงใหม่ นครศรีธรรมราช แต่ละองค์จะมีตำนานแตกต่างกันไปบ้าง แต่ที่ตรงกันคือกล่าวถึงที่มาดั้งเดิมว่ามาจากลังกา ต่อมาก็มีพระพุทธสิหิงค์สกุลช่างนครศรีธรรมราช สังเกตได้ว่าเมืองที่มีพระพุทธสิหิงค์ส่วนใหญ่เป็นเมืองที่เคยเป็นศูนย์กลางการปกครอง จึงน่าภูมิใจว่าเมืองตรังซึ่งเป็นเพียงเมืองท่าหน้าด่านในอดีตก็ยังมีพระพุทธสิหิงค์เป็นสิ่งสำคัญคู่บ้านคู่เมือง

อนุสาวรีย์พระยารัษฎานุประดิษฐ์มหิศรภักดี (คอซิมบี๊ ณ ระนอง)      อนุสาวรีย์พระยารัษฎาฯ อยู่บนเนินเตี้ยๆ ในบริเวณเขตเทศบาลเมืองตรัง ตรงต้นทางแยกออกสู่ถนนตรัง – พัทลุง พระยารัษฎาฯ ได้จัดสร้างตำหนักรับเสด็จฯ ได้รับพระราชทาน นามจากสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ เมื่อ พ.ศ. 2452 ว่า ตำหนักผ่อนกาย คนเก่าๆ เรียกกันว่า ที่ยน เพราะรอบบริเวณนี้เป็นดินยน (ยน หมายถึงหล่มเลนหรือโคลนดูด) บางแห่งเขียนเป็น ที่ยล โดยให้เหตุผลว่าเปนที่สูงมองทิวทัศน์ออกไปรอบๆ ได้ชัดเจน